Canlı - Canlılar

Doğadaki bütün varlıklar canlılar ve cansızlar olmak üzere iki büyük gruba ayrılır. Cansızlar, kimyasal bağların izin verdiği ölçüler içerisinde bir bileşime sahiptir. Canlılarsa bu kimyasal bağların dizilimini özel bir şekilde saptarlar. Tüm canlılar genlerini oluşturan nükleik asitler içerir ve bir ya da birden çok hücreden oluşmuştur. Birden çok hücreden oluşanlarda, beden kısımları farklılaşarak değişik görevleri üzerine almıştır. Bu organizasyon özelliği canlıların ortak özelliklerinden biridir. Bunun yanında canlıların, uyarılma, hareket, enerji kullanımı, çevreye uyum, üreme ve büyüme gibi başka ortak özellikleri de vardır.

Canlılar, fiziksel ve kimyasal çevre koşullarının dışında, kendi türünün ve diğer türlerin bireyleriyle karşılıklı etkileşim hâlindedir. Bu etkileşim, bir canlıya hayatta kalmada başarı getirebilir ya da zarar verebilir.
Kendi türünden olan canlılarla bir koloni ve sürü oluşturabilir. Koloniye örnek olarak mercanlar verilebilir. Sürü oluşturmaysa, bireylerin geçici ya da sürekli olarak bir arada yaşama eğilimidir. Göç ve üreme zamanında bazı canlılar bir araya gelebilir (kuşlar vb.). Diğer birçok canlı tüm yaşamları boyunca sürü hâlinde bulunur (filler, vb.). Bireylerin korunması daha kolay olması açısından sürü oluşturma yararlıdır. Bununla birlikte arı, karınca, insan gibi topluluklarında bireyler belirli iş bölümüne sahiptirler. Buna “toplu yaşama” denir.
Türler arası ilişkiler, bir canlının, yaşam alanındaki diğer tüm hayvanlarla ve bitkilerle olan ilişkisini kapsar. Bu ilişki değişik derecelerde gelişmiştir. Eğer aynı ekosistemde yaşayan, iki türün bireyleri arasında herhangi bir ilişki yoksa buna “nötralizm” denir. Besin ve yer bakımından farklı türlerin bireyleri arasında rekabet olabilir. Bazı canlılar bir araya gelerek birbirleri için yararlı olurlar ya da en azından zarar vermezler buna “ortak yaşama” denir. Bununla birlikte bazı türler başka bir türü beslenme amacıyla avlarlar (predasyon) ya da diğer canlıda parazit olarak yaşarlar.
Canlıların sınıflandırılmasının birkaç yolu vardır. Bunlardan en yaygın ve yeni olanı, bakteriler (Monera), bir hücreliler (Protista), mantarlar, bitkiler ve hayvanlar olmak üzere beş ana gruba (ya da âleme) ayrılmasıdır. Tür, cins, familya, takım, sınıf, şube (bitkiler için bölüm = divizyo), âlemlerin temel sınıflandırma gruplarıdır. Virüsler, kendi başlarına üreyemez ve beslenemez; birçok işlevini başka bir canlı olmaksızın gerçekleştiremez. Bu nedenle, tipik bir canlı olarak kabul edilmeyip sınıflandırmaya sokulmazlar.